Δράσεις του Δικτύου των 7 Χωρών και των Εμβληματικών τους Κοινοτήτων για τη Μεσογειακή Διατροφή

Διανύουμε τον 12ο χρόνο από την εγγραφή της Μεσογειακής Διατροφής στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO και την ανακήρυξη της Κορώνης σε Εμβληματική Κοινότητα. Συγκεκριμένα, το 2008 η Ελλάδα, η Ισπανία, η Ιταλία και το Μαρόκο ανέλαβαν την πρωτοβουλία να αναδείξουν την πολιτισμική αξία της Μεσογειακής Διατροφής, προκειμένου να συμπεριληφθεί στους θησαυρούς της UNESCO. Στον φάκελο υποψηφιότητας ορίστηκαν ως Εμβληματικές Κοινότητες από κάθε χώρα η Κορώνη (Ελλάδα), η Soria (Ισπανία), το Cilento (Ιταλία) και το Chefchaouen (Μαρόκο), δηλαδή κοινότητες σύμβολα, όπου οι παραδοσιακές αρχές και αξίες της Μεσογειακής Διατροφής αποτελούν ακόμα καθημερινή εμπειρία.

Στις 16 Νοεμβρίου 2010 η Μεσογειακή Διατροφή συμπεριλήφθηκε στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO και η Κορώνη, η Soria, το Cilento και το Chefchaouen ανακηρύχθηκαν Εμβληματικές Κοινότητες. Πρόκειται για μια ιστορική απόφαση, αφού η Ελλάδα για πρώτη φορά ενέγραψε στοιχείο στον Κατάλογο της Άυλης Κληρονομιάς. Στις 4 Δεκεμβρίου 2013 η UNESCO αποφάσισε τη διεύρυνση της εγγραφής με την προσθήκη των νησιών Hvar και Brac (Κροατία), του Αγρού (Κύπρος) και της Tavira (Πορτογαλία).

Το 2021, με πρωτοβουλία του Μανιατακείου Ιδρύματος, η Ελλάδα ανέλαβε τον ρόλο του ετήσιου συντονιστή των δράσεων του Δικτύου, με στόχο την περαιτέρω ανάδειξη των αρχών και αξιών που εκφράζονται από τη Μεσογειακή Διατροφή, καθώς και την ενδυνάμωση της συνεργασίας και του διαπολιτισμικού διαλόγου. Πρώτος στόχος του ελληνικού συντονισμού ήταν η δημιουργία κοινής ιστοσελίδας για την αύξηση της διεθνικότητας του στοιχείου σε επίπεδο ευαισθητοποίησης του κοινού, έτσι ώστε να αποκτήσει κυριολεκτικά οικουμενική αξία ως «πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας». Στις 11 Φεβρουαρίου 2022, παραδόθηκε στο παγκόσμιο κοινό η διεθνής ιστοσελίδα για τη Μεσογειακή Διατροφή με τίτλο The Mediterranean Diet, https://mediterraneandietunesco.org/, αποτέλεσμα της πρωτοβουλίας του Μανιατακείου Ιδρύματος, με τη στενή και απρόσκοπτη συνεργασία των μελών του Δικτύου των 7 χωρών.

Το 2022 η Ιταλία ανέλαβε συντονίστρια χώρα, συνεχίζοντας στην ίδια φιλοσοφία. Εκδίδεται 2μηνιαίο Ενημερωτικό Δελτίο (Newsletter) που εστιάζει στη διαφύλαξη και προώθηση της μοναδικής αυτής άυλης κληρονομιάς και των απεριόριστων προοπτικών της και στην ανάδειξη των Εμβληματικών Κοινοτήτων ως κοινότητες σύμβολα, που αποστέλλεται μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και περιλαμβάνει διάφορες ανακοινώσεις, εκδηλώσεις, ιστορίες κλπ. που συνδέονται με τη Μεσογειακή Διατροφή.

Οι κοινές δράσεις συνεχίζονται με συμμετοχές σε διεθνή fora και οργανώσεις, όπως στο Italian Youth Forum for Intangible Cultural Heritage που πραγματοποιήθηκε στο Cagliari 22-24 Απριλίου 2022 και συγκεκριμένα στην ενότητα “Med Diet ICH - the voices of the Emblematic Communities” (Μεσογειακή Διατροφή Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά – οι φωνές των Εμβληματικών Κοινοτήτων). Εκ μέρους της Ελλάδας συμμετείχε η Στέλλα Σταμάτη μαθήτρια της Γ’ Λυκείου Κορώνης.

Επιπρόσθετα, με την ευκαιρία του εορτασμού της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων, οι Εμβληματικές Κοινότητες διοργάνωσαν το διάστημα 20 Απριλίου - 9 Μαΐου 2022 κοινή καμπάνια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με τίτλο «Η Ζωντάνια των Μεσογειακών Μουσείων» και hashtag #MediterraneanDietTables. Η πρωτοβουλία αποσκοπούσε στη συμμετοχή της κάθε κοινότητας σε μια κοινωνική εμπειρία προκειμένου τα μέλη της να «μοιραστούν» τα τραπέζια της Μεσογειακής Διατροφής μέσα από φωτογραφίες που προέρχονται από όλες τις Εμβληματικές Κοινότητες. Το αποτέλεσμα ήταν η αποτύπωση παράλληλων στιγμών ζωντάνιας κι ευχαρίστησης στην κουζίνες, γύρω από τα τραπέζια και κατά τη διάρκεια των γευμάτων σε όλη τη Μεσόγειο. Στη συνέχεια, οι φωτογραφίες συγκεντρώθηκαν σε ένα έντυπο για την περαιτέρω διαφύλαξη της Μεσογειακής Διατροφής ως τρόπος ζωής του μέλλοντος.

Είναι πλέον σαφές ότι η Μεσογειακή Διατροφή είναι συνώνυμη με την υγεία, την ευζωία και τη μακροζωία. Είναι μια ζωντανή κληρονομιά γεμάτη γεύσεις, μνήμες, αρώματα, που στο επίκεντρό της έχει τη συναναστροφή και την τέχνη του «μοιράσματος». Επιπλέον, έχει χαρακτηριστεί ως «διατροφικός πολυμορφισμός», καθώς δεν σχετίζεται μόνο με το φαγητό, αλλά ενσωματώνει και αντικατοπτρίζει κοινωνικές, θρησκευτικές και πολιτιστικές πτυχές των Μεσογειακών λαών. Περιλαμβάνει γνώσεις και πρακτικές που συνδέονται με τη συλλογή, την προετοιμασία και την κατανάλωση της τροφής στις κοινωνίες της Μεσογείου, αλλά και γνώση που συνδέεται με τη φύση και το σύμπαν, δεδομένου ότι η διαχείριση των πόρων γίνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να διασφαλίζεται η διατροφική επάρκεια και η οικολογική ισορροπία. Ο FAO την έχει χαρακτηρίσει ως ένα βιώσιμο διατροφικό σύστημα, λόγω του χαμηλού περιβαλλοντικού αποτυπώματός του. Είναι τρόπος ζωής.

Τα προαναφερθέντα θα ήταν μόνο θεωρία αν δεν συνοδεύονταν από την πρόθυμη και συνειδητή δέσμευση των Εμβληματικών Κοινοτήτων για δράσεις διαφύλαξης, προώθησης και σύνδεσης της Μεσογειακής Διατροφής με τη βιώσιμη ανάπτυξη.

H Κορώνη έχει τη δύναμη να συνδέει: συνδέει τους ανθρώπους με τη φύση, συνδέει τις τοπικές παραδόσεις με τη διεθνή ατζέντα, συνδέει τη διατροφή με το τοπίο, το παρελθόν με το μέλλον, τη γεωργία με την επιστήμη και τη διπλωματία με την ευημερία. Η Μεσογειακή Διατροφή είναι επομένως ένα μοντέλο συνεργασίας και αναπόσπαστος κρίκος που συνδέει την πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας με τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ολοκληρωμένη οικολογική αναγέννηση.