Δευτέρα, 30 Σεπτεμβρίου 2024
Στις 26 Σεπτεμβρίου 2024, το Μανιατάκειον Ίδρυμα συμμετείχε στην τηλεδιάσκεψη των επτά Εμβληματικών Κοινοτήτων της Μεσογειακής Διατροφής (UNESCO Network of the Emblematic Communities of the Mediterranean Diet), στο πλαίσιο της Συνόδου των Υπουργών Γεωργίας της G7, στις Συρακούσες της Σικελίας, που πραγματοποιήθηκε από 21 έως 29 Σεπτεμβρίου 2024, υπό την ιταλική προεδρεία.
Η G7, ή Group των 7, ιδρύθηκε το 1975, αρχικά ως φόρουμ, πλέον ως θεσμός, στον οποίο συμμετέχουν επικεφαλής και υπουργοί κυβερνήσεων των σημαντικότερων βιομηχανικών κρατών παγκοσμίως (Η.Π.Α., Ηνωμένο Βασίλειο, Καναδάς, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία και Ιαπωνία). Στις ετήσιες συνόδους της, μέσω πολυμερούς διαλόγου και διαβουλεύσεων, αντιμετωπίζονται ζητήματα και διαμορφώνονται πολιτικές με διεθνή εμβέλεια.
Με την ευκαιρία της ανωτέρω συνόδου Agriculture G7, οι Εμβληματικές Κοινότητες της Μεσογειακής Διατροφής παρουσίασαν 10 στρατηγικές συστάσεις για την προώθηση της βιώσιμης, χωρίς αποκλεισμούς και ανθεκτικής γεωργίας, ως βάση ενός μοντέλου που στοχεύει στην παγκόσμια ευφορία, μακροβιότητα και ευημερία. Αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές, βασισμένες στις αρχές της Μεσογειακής Διατροφής, προτείνουν συγκεκριμένες ενέργειες για την προώθηση της οικολογικής μετάβασης, την προστασία της βιοποικιλότητας και των τοπικών γεωργικών παραδόσεων και τη βελτίωση της παγκόσμιας επισιτιστικής ασφάλειας. Με έμφαση στις πρακτικές αναγεννητικής γεωργίας, τη διατροφική εκπαίδευση και την υποστήριξη των αγροτικών κοινοτήτων, αυτές οι συστάσεις είναι βασικές για την επίτευξη των στόχων βιωσιμότητας της G7 και της Ατζέντας 2030.
Η Μεσογειακή Διατροφή δεν είναι απλώς μια συλλογή διατροφικών συνηθειών αλλά ένα ολοκληρωμένο και περιεκτικό μοντέλο ανάπτυξης, το οποίο ενσωματώνει τη γεωργική βιωσιμότητα, τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, την κοινωνική συνοχή και τη δημόσια υγεία. Με τις ρίζες της σε παραδόσεις αιώνων, αντιπροσωπεύει μία ολιστική προσέγγιση για την αειφόρο ανάπτυξη, πολύ συναφή με τις σημερινές παγκόσμιες προκλήσεις. Ενόψει των πιεστικών παγκόσμιων ζητημάτων όπως η κλιματική αλλαγή, ο φόβος επισιτιστικής κρίσης, η απώλεια βιοποικιλότητας και οι αυξανόμενες κρίσεις στην υγεία του πληθυσμού, η Μεσογειακή Διατροφή προσφέρει ένα ασφαλές μονοπάτι για την οικοδόμηση βιώσιμων, υγιών και ανθεκτικών κοινοτήτων. Η ατζέντα της G7 για το 2024, η οποία επικεντρώνεται στην κλιματιστική προσαρμογή, τον μετασχηματισμό του συστήματος τροφίμων και τη διατηρησιμότητα των αγροτικών περιοχών, ευθυγραμμίζεται κατά πολύ με τις βασικές αξίες της Μεσογειακής Διατροφής.
Οι 10 συστάσεις είναι:
Η Μεσογειακή Διατροφή είναι βαθιά συνυφασμένη με την αναγεννητική γεωργία, η οποία εστιάζει στη βελτίωση της υγείας του εδάφους, στην ενίσχυση της βιοποικιλότητας και στη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Πρακτικές όπως η εναλλασσόμενη καλλιέργεια, η κομποστοποίηση και η αγροδασοκομία, που εφαρμόζονται εδώ και καιρό σε περιοχές της Μεσογείου, προσφέρουν αποτελεσματικά μοντέλα παγκόσμιων γεωργικών συστημάτων, που στοχεύουν στη βελτίωση της γονιμότητας του εδάφους και στη δέσμευση του άνθρακα. (Αναφορά της UNESCO: Ο Φάκελος Υποψηφιοτήτων του 2013 τονίζει πώς οι τεχνικές αναγεννητικής γεωργίας στην Κορώνη της Ελλάδας και στο Cilento της Ιταλίας είναι θεμελιώδεις για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των τοπικών οικοσυστημάτων?).
Τα τοπικά συστήματα τροφίμων και οι μικρές αλυσίδες εφοδιασμού είναι απαραίτητα για τη δημιουργία πιο βιώσιμων, ανθεκτικών και δίκαιων συστημάτων τροφίμων, τα οποία βρίσκονται στο επίκεντρο της Μεσογειακής Διατροφής. Δίνοντας προτεραιότητα σε τοπικά, εποχιακά και βιολογικά προϊόντα, οι κυβερνήσεις μπορούν να μειώσουν τα «χιλιόμετρα» των τροφίμων και τις εκπομπές άνθρακα και να ενισχύσουν την οικονομική βιωσιμότητα των αγροτών μικρής κλίμακας. Η ενίσχυση των σύντομων αλυσίδων εφοδιασμού όχι μόνο υποστηρίζει τις τοπικές οικονομίες, αλλά ενισχύει επίσης την επισιτιστική ασφάλεια, μειώνοντας την ευπάθεια που οφείλεται στις διακοπές της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας, μια αυξανόμενη ανησυχία στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής και των γεωπολιτικών εντάσεων.
Για να επιτευχθεί αυτό, οι κυβερνήσεις θα πρέπει
α. Να προωθήσουν τις τοπικές αγορές και τις απευθείας πωλήσεις από-παραγωγό-σε-καταναλωτή. Αυτό διασφαλίζει ότι οι καταναλωτές έχουν πρόσβαση σε φρέσκα, θρεπτικά και τοπικά προϊόντα, ενώ οι αγρότες λαμβάνουν δικαιότερες τιμές για τα αγαθά τους, δημιουργώντας έναν αμοιβαία επωφελή οικονομικό κύκλο.
β. Να τροποποιήσουν τις πολιτικές προμηθειών που αφορούν δημόσιους οργανισμούς, όπως σχολεία, νοσοκομεία και κρατικές εγκαταστάσεις, μέσω δημοσίων συμβάσεων, για την ενίσχυση των τοπικών αλυσίδων εφοδιασμού, δίνοντας προτεραιότητα σε τοπικά, βιολογικά και εποχιακά προϊόντα. Επιβάλλοντας τη χρήση τροφίμων τοπικής προέλευσης σε δημόσιους οργανισμούς, οι κυβερνήσεις μπορούν να δημιουργήσουν σταθερή ζήτηση για παραγωγούς μικρής κλίμακας και γεωργούς βιολογικών καλλιεργειών.
γ. Να υποστηρίξουν τοπικούς συνεταιρισμούς και κόμβους logistics. Η ενίσχυση της υποδομής για τοπικά συστήματα τροφίμων απαιτεί επίσης επενδύσεις σε συνεταιριστικά μοντέλα και κόμβους logistics για την επεξεργασία, τη συσκευασία και τη διανομή τοπικών τροφίμων, που θα βοηθήσουν τους μικρούς παραγωγούς να έχουν πρόσβαση σε μεγαλύτερες αγορές.
Η εκπαίδευση διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην προώθηση βιώσιμων μοντέλων διατροφής και στην ευαισθητοποίηση σχετικά με υγιεινές διατροφικές συνήθειες, ενισχύοντας μια ισχυρή σύνδεση μεταξύ της τοπικής παραγωγής τροφίμων και της κατανάλωσης, επηρεάζοντας άμεσα τη μελλοντική συμπεριφορά των νεότερων γενεών. Η ενσωμάτωση των αρχών της Μεσογειακής Διατροφής στα σχολικά προγράμματα είναι απαραίτητη. Ένας πρακτικός και αποτελεσματικός τρόπος είναι η εισαγωγή σχολικών κήπων ως μέρος εκπαιδευτικών προγραμμάτων, που θα λειτουργούν ως ζωντανές τάξεις διδασκαλίας για την προέλευση των τροφίμων, τις γεωργικές πρακτικές και το περιβάλλον. Με πρακτικά μαθήματα βιολογίας, οικολογίας, διατροφής και αειφορίας ενθαρρύνεται η διεπιστημονική μάθηση, όπου θέματα όπως η επιστήμη, η υγεία και η γεωγραφία συνδέονται μέσω πρακτικών δραστηριοτήτων κηπουρικής. Επίσης η ομαδική προετοιμασία και η κατανάλωση γευμάτων ενισχύει την αίσθηση της κοινότητας, η οποία έχει αποδεδειγμένα οφέλη στην ψυχική και συναισθηματική υγεία.
Η παραδοσιακή γεωργική γνώση, συμπεριλαμβανομένης της βιολογικής γεωργίας, της εξοικονόμησης σπόρων και των μεθόδων βιώσιμης άρδευσης, είναι ζωτικής σημασίας για την επισιτιστική ασφάλεια και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και πρέπει να ενσωματωθεί στις σύγχρονες γεωργικές πολιτικές, για να προωθηθούν πιο ανθεκτικές και βιώσιμες γεωργικές πρακτικές.
Οι αγρότες δεν είναι μόνο παραγωγοί τροφής αλλά σημαντικοί θεματοφύλακες των αγροτικών περιοχών. Ο ρόλος τους είναι σημαντικός για τη διασφάλιση των τροφίμων και τη διατήρηση της ακεραιότητας των αγροτικών περιοχών, που αποτελούν πυλώνες οικολογικής και κοινωνικής σταθερότητας. Η προστασία και η στήριξη του εισοδήματός τους είναι ουσιώδεις, ώστε να μπορούν να εφαρμόζουν αειφόρες και αναγεννητικές πρακτικές, που βελτιώνουν την υγεία του εδάφους και διασφαλίζουν τη βιοποικιλότητα.
Η μείωση της σπατάλης τροφίμων είναι απαραίτητη για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και την επισιτιστική διασφάλιση. Η Μεσογειακή Διατροφή ενσωματώνει παραδοσιακές μεθόδους συντήρησης, όπως αποξήρανση, πάστωμα και ζύμωση, που μειώνουν τα απορρίμματα και διασφαλίζουν την αποτελεσματική χρησιμοποίηση των εποχιακών προϊόντων. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να προωθήσουν αυτές τις πρακτικές για τη μείωση της σπατάλης τροφίμων σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού, από την παραγωγή έως την κατανάλωση.
Η Μεσογειακή Διατροφή είναι γνωστή για τα οφέλη της για την υγεία, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του κινδύνου καρδιαγγειακών παθήσεων, παχυσαρκίας και διαβήτη. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να προωθήσουν αυτό το μοντέλο διατροφής στην πολιτική τους που αφορά τη δημόσια υγεία, ενσωματώνοντάς το στις εθνικές διατροφικές οδηγίες, με στόχο τη μείωση των μη μεταδοτικών ασθενειών και τη βελτίωση της υγείας του πληθυσμού.
Η Μεσογειακή Διατροφή υποστηρίζει εγγενώς τη βιοποικιλότητα μέσω της εξάρτησής της από διαφορετικές, τοπικά προσαρμοσμένες καλλιέργειες και παραδοσιακές ποικιλίες φυτών. Με την προώθηση της πολυκαλλιέργειας και της αγροδασοκομίας, οι μεσογειακές κοινότητες διατηρούν τη γενετική ποικιλότητα των καλλιεργειών και των ζώων, διασφαλίζοντας ανθεκτικότητα έναντι των παρασίτων, των ασθενειών και της κλιματικής αλλαγής.
Ιστορικά οι γυναίκες διαδραμάτισαν κρίσιμο ρόλο στο φάσμα της Μεσογειακής Διατροφής, ιδιαίτερα στη γεωργική παραγωγή, τη συντήρηση των τροφίμων και τη μετάδοση της παραδοσιακής γνώσης. Σε πολλές μεσογειακές κοινότητες, οι γυναίκες είναι οι πρωταρχικοί θεματοφύλακες των διατροφικών παραδόσεων και των βιώσιμων γεωργικών πρακτικών. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να υποστηρίζουν και να ενδυναμώνουν την ενασχόληση των γυναικών με τη γεωργία μέσω στοχευμένων πολιτικών, που προωθούν την ισότητα των φύλων, ενισχύοντας την πρόσβαση τους στους πόρους και αναγνωρίζοντας τον ρόλο τους στα βιώσιμα συστήματα τροφίμων.
(Αναφορά UNESCO: Ο Φάκελος Υποψηφιοτήτων του 2010 υπογραμμίζει τον ουσιαστικό ρόλο που διαδραματίζουν οι γυναίκες στις μεσογειακές κοινότητες, ιδιαίτερα στο Chefchaouen, στο Μαρόκο και στην Κορώνη, στην Ελλάδα, όπου διατηρούν και μεταδίδουν τη γεωργική γνώση και τις διατροφικές παραδόσεις).
Η Μεσογειακή Διατροφή δεν είναι απλώς ένας τρόπος διατροφής, αλλά και μια πολιτιστική κληρονομιά που προάγει την ταυτότητα της κοινότητας, την κοινωνική συνοχή και την οικονομική ανάπτυξη. Η προώθηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, συμπεριλαμβανομένων των γαστρονομικών παραδόσεων και του αγροτικού τουρισμού με βάση τη Μεσογειακή Διατροφή, μπορεί να τονώσει τις τοπικές οικονομίες, ιδίως στις αγροτικές περιοχές. Οι κυβερνήσεις πρέπει να αναπτύξουν πολιτικές που να υποστηρίζουν πρωτοβουλίες βιώσιμου τουρισμού, ενθαρρύνοντας τους επισκέπτες να ασχοληθούν με τις τοπικές διατροφικές κουλτούρες,προστατεύοντας παράλληλα το περιβάλλον και διατηρώντας τις παραδοσιακές πρακτικές.