Ομιλία της Δρ. Ευγενίας Μπιτσάνη στην Εκδήλωση για την Κοπή της Πρωτοχρονιάτικης Πίττας του Μανιατακείου Ιδρύματος με Θέμα «Πολιτισμική Διαχείριση και Βιώσιμη Περιφερειακή Ανάπτυξη. Περίπτωση Μελέτης: Οι Δράσεις του Μανιατακείου Ιδρύματος»

Σεβασμιώτατε, εξοχώτατε πρέσβυ της Ιταλίας, αξιότιμοι κύριοι και κυρίες, αγαπητοί φίλοι και φίλες,
Σας καλωσορίζω. Είναι ιδιαίτερη η χαρά που βρίσκομαι μαζί σας και που για ακόμη μια χρονιά μας τιμάτε με την παρουσία σας. Επίσης θέλω εξαρχής να ευχαριστήσω θερμά τους ιδρυτές Δημήτρη και Ελένη Μανιατάκη για την τιμή που μου έκαναν με την πρόσκλησή τους αυτή.

Η νέα χρονιά έχει ήδη πάρει το δρόμο της, ωστόσο οι ευχές είναι πάντα ευπρόσδεκτες και σε αυτό το σημείο θέλω να ευχηθώ, σε όλους εσάς ένα ευτυχισμένο και δημιουργικό έτος, με υγεία.

Στην εποχή μας, τον 21ο αιώνα η ανθρωπότητα έχει έρθει αντιμέτωπη µε ποικίλα και οξύτατα περιβαλλοντικά, και όχι μόνο κοινωνικά και οικονοµικά προβλήματα. Οι επιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής και η έλλειψη πόρων ολοένα εντείνονται, ενώ παράλληλα ο αντίκτυπος τους δεν περιορίζεται στο στενό πλαίσιο ενός κράτους αλλά αντίθετα εξαπλώνεται σε όλο τον κόσµο. Αυτή η παράμετρος του περιβάλλοντος που δε γνωρίζει σύνορα, και που απειλεί την ίδια την ύπαρξη της ζωής στον πλανήτη, έχει καταστήσει τα κοινωνικά και οικονοµικά προβλήµατα συλλογικά ζητήµατα που απαιτούν κοινές προσπάθειες έτσι ώστε να εξευρεθεί λύση, ή τουλάχιστον να µετριαστούν τα ίδια τα προβλήµατα ή οι επιπτώσεις τους.

Κάτω από αυτό το πρίσμα σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο καθίσταται κάτι περισσότερο από αναγκαίο, αναπόδραστη συνθήκη ύπαρξης θα έλεγα η στήριξη του αξιακού πυλώνα του πολιτισμού ο οποίος είναι αυτός που θα μας οδηγήσει στην αλλαγή νοοτροπίας, σκέψης και αντίληψης άρα και στην εύρεση νέων τρόπων ανάπτυξης και εξόδου από την κρίση. Επένδυση σε μια ανάπτυξη που θα οδηγεί τις κοινωνίες να γίνουν πιο ανθρώπινες και να προσφέρουν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης στους πολίτες της με σεβασμό στο περιβάλλον, στη γη την ίδια που οφείλουμε να διατηρήσουμε και να παραδώσουμε στις επόμενες γενεές, δηλαδή επένδυση στη βιώσιμη ανάπτυξη.

Σε αυτό τον ορίζοντα το Μανιατάκειον Ίδρυμα δραστηριοποιείται πάντα με γνώμονα και στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη, τη βιώσιμη ανάπτυξη όμως η οποία επέρχεται μέσα από τον πολιτισμό και τη παιδεία, προωθώντας ηθικές και πολιτιστικές αξίες όχι μόνο σε τοπικό αλλά και σε διεθνές επίπεδο.

Πριν προχωρήσω όμως στην παρουσίαση των δράσεων του ιδρύματος, να αναφερθώ συνοπτικά στην αλληλένδετη σχέση πολιτισμού και βιώσιμης ανάπτυξης μέσα από την επιστημονική θεωρία του «πολιτισμικού τοπίου» , προσέγγιση η οποία αποτελεί τη φιλοσοφική βάση αλλά και το επιστημονικό πλαίσιο των πολιτικών και δράσεων του Μανιατακείου ιδρύματος.

H σύνδεση Πολιτισμού και Βιώσιμης Ανάπτυξης: έγκειται στην επιστημονική θεωρία του πολιτιστικού τοπίου, η οποία προϋποθέτει ενσυνείδητη ανθρώπινη παρέμβαση σε τόπο, δηλαδή κάθε άλλης ανάπτυξης ή προόδου προηγείται η ανάπτυξη σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.

Η χρήση του όρου «Τοπίο» παραπέμπει άμεσα στη λέξη «τόπος». Σύμφωνα με τη διατύπωση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης «Τοπίο» σημαίνει μία περιοχή, όπως γίνεται αντιληπτή από ανθρώπους, του οποίου ο χαρακτήρας είναι το αποτέλεσμα της δράσης και αλληλεπίδρασης των φυσικών και/ή ανθρώπινων παραγόντων.(N. 3827/2010).
Ο τόπος δεν είναι παρά ο χώρος όπου οι άνθρωποι μέσω των στοιχείων της πολιτιστικής κληρονομιάς αποκτούν ταυτότητα.

Ο Carl Sauer, γεωγράφος και η σχολή του Berkley ήταν οι πρώτοι που μίλησαν με επιστημονικούς όρους για το Πολιτισμικό τοπίο προωθώντας το σε βασική έννοια της Γεωγραφίας και ιδρύοντας νέο επιστημονικό κλάδο αυτόν της κοινωνικής γεωγραφίας. Η πιο γνωστή χαρακτηριστική φράση που γράφτηκε ποτέ για το τοπίο «Culture is the agent, the natural area is the medium, the cultural landscape is the result» (Sauer, 1925:20) που δηλώνει ότι ο πολιτισμός είναι ο φορέας, η φυσική περιοχή το μέσο και το πολιτισμικό τοπίο το αποτέλεσμα. Από αυτή και μόνο τη φράση αντιλαμβανόμαστε αμέσως αφενός μεν την διαδραστική σύνδεση του ανθρώπινου πολιτισμού με το περιβάλλον, αφετέρου δε, τη θεμελιώδη συνθήκη αρμονικής συνύπαρξης και εξέλιξής του μέσα σε αυτό. Και σε αυτή ακριβώς τη φράση θεμελιώνεται από το 1925 η αρχή της κατά τόπους βιωσιμότητας ή της βιώσιμης ανάπτυξης που θα μπορούσαμε να τη συνοψίσουμε σε μία φράση: Ότι κάνουμε , κράτη ομάδες κοινωνίες επιχειρήσεις πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας αυτό το θεμελιώδες οντολογικό αξίωμα: οφείλουμε να στηρίξουμε και να διατηρήσουμε τη ζωή στον πλανήτη.

Ο πολιτισμός της ανθρωπότητας άρχισε όταν για πρώτη φορά οι πρόγονοί μας οργανώθηκαν σαν ομάδα για την εύρεση τροφής και μαζεύτηκαν γύρω από μια φωτιά για την κατανάλωσή της, στη συνέχεια με το πέρασμα των αιώνων αναπτύχθηκε η ανταλλακτική οικονομία μεταξύ των ομάδων και το μέρος που βρίσκονταν για να ανταλλάξουν τα προϊόντα τους έγινε η πρώτη αγορά. Αυτή η αγορά σιγά–σιγά μεταβλήθηκε σε αγορά του Δήμου με την έννοια της κλασικής αρχαιότητας. Οι μεσαιωνικές πόλεις της Ευρώπης, στη συνέχεια, αναπτύχθηκαν γύρω από το urbs την αγορά δηλαδή, έτσι η σημερινές πόλεις, τόποι καλλιεργούν τη διπλή κληρονομιά της urbs και της civitas. Το γεγονός αυτό σημαίνει ότι το άστυ ο υλικός πόλος της πόλης εντός της οποίας πραγματώνεται η οικονομία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την πολιτειότητα δηλαδή την ενεργή συμμετοχή και παρέμβαση των ανθρώπων πολιτών σε αυτό. Άρα το περιβάλλον/ο τόπος είναι άρρηκτα δεμένος με την οικονομία (παραγωγικές διαδικασίες/οικονομικές σχέσεις και κοινωνία (ενεργή πολιτειότητα, κοινωνική συνοχή), το ένα δε προϋποθέτει το άλλο και η αιτία ταυτόχρονα και αποτέλεσμα της συνύπαρξης και αλληλεπίδρασής τους είναι ο πολιτισμός.

Σε αυτό το πλαίσιο επίσης αναδεικνύεται η αξία της πολιτιστικής κληρονομιάς υλικής και άυλης ως αναπόσπαστα μέρη της ταυτότητας του τόπου και των ανθρώπων του. Ο χαρακτηρισμός «Πολιτιστικό Τοπίο» εμφανίζεται ως το συνολικό χωρικό πλαίσιο αναφοράς της μνήμης, όπως και της εξελισσόμενης σημερινής ζωής των κοινωνιών, στο οποίο περιλαμβάνονται τόσο το υπόβαθρο του φυσικού περιβάλλοντος όσο και η παραγωγή πολιτισμού, σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο.

Στην εποχή μας τα τοπία σε όλη την υφήλιο υποβάλλονται σε αλλαγές οι εξελίξεις στη γεωργία, δασοκομία, στις τεχνικές βιομηχανικής και εξορυκτικής παραγωγής, καθώς και στον περιφερειακό σχεδιασμό, στο σχεδιασμό πόλεων, στις συγκοινωνίες, στην υποδομή, στον τουρισμό και στην αναψυχή και σε γενικότερο επίπεδο, οι μεταβολές στην παγκόσμια οικονομία, σε πολλές περιπτώσεις επιταχύνουν αρνητικά το μετασχηματισμό των τοπίων. (Ν.3827/2010).

Η αρχική ανησυχία για την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, τα συνακόλουθα περιβαλλοντικά προβλήματα και οι επιπτώσεις τους στην υγεία και την ποιότητα ζωής των ανθρώπων, διαμόρφωσαν τελικά την έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης, κυρίως τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Η Βιώσιμη Ανάπτυξη (Sustainable Development) αποτελεί έννοια-κλειδί στον 21ο αιώνα και μία μεγάλη πρόκληση για όλη την ανθρωπότητα.

Υπό την έννοια αυτή, η βιώσιμη ανάπτυξη είναι μια θεμελιώδης πολιτιστική αλλαγή, η οποία διατρέχει όλους τους θεσμούς της κοινωνίας και επιβάλλει την προσαρμογή τους προς τις αρχές της. Έχουν γραφεί πολλά σχετικά με το τρίπτυχο, ή αλλιώς το ισοσκελές τρίγωνο της ανάπτυξης (Κοινωνία- Οικονομία-Περιβάλλον) και το γεγονός ότι δεν περιλαμβάνει τον πολιτισμό. Αρκετοί ερευνητές, μάλιστα τον έχουν προσθέσει ως τέταρτο πυλώνα/πλευρά του ισοσκελούς τριγώνου αυτής. Κατά την άποψή μου είναι λάθος. Ο πολιτισμός διατρέχει οριζόντια και κάθετα όλες τις πλευρές του τριγώνου ή τους πυλώνες, με τον τρόπο που στην αρχή αναφέρθηκε.

Έτσι η βιώσιμη ανάπτυξη ως προτεραιότητα sine qua non για τον 21ο αιώνα, αντιστοιχεί στις διεκδικήσεις και κατακτήσεις των ατομικών δικαιωμάτων για τον 18ο και 19ο αιώνα και των κοινωνικών δικαιωμάτων για τον 20ο αιώνα. Σε σχέση προς αυτά, δηλ. τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, η βιώσιμη ανάπτυξη είναι μια ευρύτερη ηθική αρχή, που βασίζεται στις οντολογικές ανθρώπινες αρχές και αξίες. Συνεπώς περιλαμβάνει τις σχέσεις του ανθρώπου με τα οικοσυστήματα (φυσικό κεφάλαιο), τις σχέσεις του με το πολιτιστικό του παρελθόν (πολιτιστικό κεφάλαιο), καθώς και τις σχέσεις αλληλεγγύης προς τους συνανθρώπους του (κοινωνικό κεφάλαιο). Επιπλέον, το εύρος της ηθικής αυτής αρχής εκτείνεται σε βάθος χρόνου, εφ’ όσον προσδιορίζει την ευθύνη του ανθρώπου όχι μόνο προς τις παρούσες, αλλά και προς τις μέλλουσες γενεές.
Κι εδώ έρχεται και δεσπόζει ο ρόλος της Πολιτιστικής κληρονομίας. Η πολιτιστική κληρονομιά ενός τόπου αναφέρεται στις μαρτυρίες της ύπαρξης και της δραστηριότητας του ανθρώπου και εμπεριέχει τα μνημεία, τους αρχαιολογικούς χώρους, τους ιστορικούς τόπους καθώς και στις παραδόσεις, στα ήθη και έθιμα και ότι συνιστά την άϋλη πολιτιστική κληρονομιά.

Από της ιδρύσεώς του , το Μανιατάκειο ενστερνιζόμενο τις αρχές της βιωσιμότητας και της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς , με προσήλωση και συνέπεια δραστηριοποιείται μέσω του πολιτισμού και στους τρεις πυλώνες της βιώσιμης ανάπτυξης.

Για το Μανιατάκειον Ίδρυμα η «Ιστορική Μνήμη της υλικής και άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη» δεν είναι μια αόριστη έννοια ...
Από το 2009 έχει γίνει το σύνθημά του και χαρακτηρίζει τις δράσεις του.

Η θεσμοθέτηση μνημείων, και άυλων πολιτιστικών αγαθών ή η προστασία αρχιτεκτονικών έργων και παραδοσιακών μορφών διαβίωσης, δηλώνει την πρόθεση του ανθρώπου να διατηρήσει κάτι στο χρόνο και στο χώρο και επομένως στη μνήμη. Εξάλλου, η λέξη μνημείο παραπέμπει ετυμολογικά στη μνήμη και σημασιολογικά στη λειτουργία διέγερσης της μνήμης.

Το να διατηρηθεί το παρελθόν στη μνήμη μας είναι σημαντικό διότι αναφέρεται, συγκροτεί και διατηρεί την πολιτιστική μας ταυτότητα. Η πολιτιστική ταυτότητα του ανθρώπου ή το πολιτιστικό μας DNA αποτελείται ως γνωστόν από πέντε διαστάσεις, την καταγωγή, τη γλώσσα, τη θρησκεία, το φύλο, τις παραδόσεις, ήθη, έθιμα που αφορούν τον τρόπο ζωής μιας κοινωνίας. Όταν κάποια διάσταση από αυτές βάλλεται ή διώκεται τότε μιλάμε για «πολιτιστική γενοκτονία» και δυστυχώς έχει να επιδείξει πολλές τέτοιες η ιστορία. Ως εκ τούτου μπορούμε να αντιληφθούμε την σπουδαιότητα της ιστορικής μνήμης για την ταυτότητά μας και την ταυτότητα του τόπου μας.

Έτσι, λοιπόν, μέσω των ιχνών της μνήμης, όπως είναι τα λεγόμενα «ιστορικά μνημεία υλικά/απτά και άυλα», μπορούμε να διαισθανθούμε ότι η μνήμη έχει άμεση σχέση με τον τρόπο που αναφερόμαστε στην ιστορία, με τον τρόπο που ασχολούμαστε με την ιστορία. Ιστορία και μνήμη συγχέονται και η ιστορία φαίνεται σαν να αναπτύχθηκε πάνω στο υπόδειγμα της ενθύμησης, της ανάμνησης και της απομνημόνευσης. Η μνήμη αναφέρεται στο παρελθόν και στην ιστορία. Συνεπώς η διατήρηση και συνέχιση της ιστορικής μνήμης αναδεικνύεται σε πρωταρχικής σημασίας ζήτημα, και στρατηγικός στόχος για το Μανιατάκειο Ίδρυμα διατρέχοντας όλη τη μέχρι σήμερα δράση του είτε στον τομέα της υλικής ή άυλης κληρονομιάς.

Εδώ θα αναφερθώ συνοπτικά σε χαρακτηριστικές δράσεις που υλοποιούν το όραμα και τη στρατηγική του Ιδρύματος:
2-5 Ιουλίου 2009: Διοργάνωση Διεθνούς Συνεδρίου με τίτλο «Ιστορική Μνήμη και Οικονομική Ανάπτυξη» στην Αθήνα και την Κορώνη με την υποστήριξη της Βουλής των Ελλήνων και τη συνεργασία της Ιταλικής και της Γαλλικής Πρεσβείας στην Ελλάδα. Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε επ’ ευκαιρίας της συμπλήρωσης 800 ετών από την υπογραφή της Συνθήκης της Σαπιέντζας, μεταξύ Φράγκων και Βενετών το 1209. Εκεί ο Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουίνος, αρχηγός των Φράγκων και ο εκπρόσωπος του Δόγη Ραφαήλ Γκένο, υπέγραψαν τη συνθήκη με την οποία οι Φράγκοι παρέδιναν οριστικά την Κορώνη και τη Μεθώνη στους Ενετούς. Οι εισηγήσεις που παρουσιάστηκαν εστίασαν αφενός στη σχέση μεταξύ των ιστορικών γεγονότων και των μνημείων, την αλληλεξάρτηση, παρουσίαση και επανερμηνεία τους, και, αφετέρου, στην ενσυνείδητη επιρροή της ιστορίας στην οικονομική ανάπτυξη. Έχουμε κοντά μας μερικούς από τους ομιλητές: τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Μεσσηνίας κ.κ. Χρυσόστομο, τον κ. Δημήτρη Σιούφα (Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων το 2009), ο οποίος συνέβαλε στην επιτυχία του Συνεδρίου και γι’αυτό ανακηρύχτηκε Επίτιμος Δημότης Κορώνης, τον Καθηγητή Πέτρο Θέμελη, τον Καθηγητή Γιώργο Μέργο και τον Καθηγητή Αλκιβιάδη Κωστάκη.

Να σημειωθεί, τέλος, ότι τα Πρακτικά του Διεθνούς Συνεδρίου θα κυκλοφορήσουν τον επόμενο μήνα.

16 Νοεμβρίου 2010: Εγγραφή της Μεσογειακής Διατροφής στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO.

Τα τρόφιμα και η γαστρονομία, συνδέονται στενά με την ταυτότητα, η οποία έχει τις ρίζες της στην υλική, άυλη και φυσική κληρονομιά. (http://eur-lex.europa.eu 09-11-2016) . Υπό το πρίσμα των παραπάνω αντιλαμβανόμαστε ότι οι πολιτισμικές εκφράσεις της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς συχνά εντάσσονται σε περισσότερα από του ενός πεδία, δεδομένου του δυναμικού χαρακτήρα τους. (http://ayla.culture.gr/?page_id=4 04-11-2016).

Σύμφωνα με το τον Braudel «η τροφή δεν είναι μόνο μια συλλογή προϊόντων που υπόκεινται στη δικαιοδοσία μελετών στατιστικής διαιτητικής. Είναι επίσης και ταυτόχρονα ένα σύστημα επικοινωνίας, ένα σώμα εικόνων, ένα πρωτόκολλο χρήσεων, καταστάσεων και συμπεριφορών» (Braudel, Murray, Bloch et al 1998:144).
Το Δεκέμβριο του 2009 το Μανιατάκειον Ίδρυμα σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού καθώς και το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης υπέβαλαν μαζί με τα αντίστοιχα υπουργεία και άλλους φορείς της Ισπανίας, της Ιταλίας και του Μαρόκου, στο πλαίσιο της Σύμβασης για την Προστασία της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, διακρατικό φάκελο υποψηφιότητας της Μεσογειακής Διατροφής προκειμένου να εγγραφεί στον αντιπροσωπευτικό κατάλογο της UNESCO. Η 5η Σύνοδος της Διακυβερνητικής Επιτροπής της UNESCO αξιολόγησε το αίτημα και με την από 16 Νοεμβρίου 2010 απόφασή της συμπεριέλαβε τη Μεσογειακή Διατροφή στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας και ανακήρυξε την Κορώνη (εκ μέρους της Ελλάδας), το Chefchaouen (εκ μέρους του Μαρόκο), το Cilento (εκ μέρους της Ιταλίας) και τη Soria (εκ μέρους της Ισπανίας) Εμβληματικές Κοινότητες. Έκτοτε το Ίδρυμα έχει οριστεί τεχνικός σύμβουλος του Δήμου Πύλου-Νέστορος και πρωτοστατεί σε επίπεδο πρωτοβουλιών και δράσεων, οι οποίες στοχεύουν στη διαφύλαξη αλλά και ανάδειξη του άυλου αυτού θησαυρού. Στις 4 Δεκεμβρίου 2013 η Διακυβερνητική Επιτροπή της UNESCO αποφάσισε τη διεύρυνση των χωρών που υποστήριξαν το αίτημα και των Εμβληματικών Κοινοτήτων, προσθέτοντας την Κροατία με τα νησιά Brac και Hvar, την Κύπρο με τον Αγρό και την Πορτογαλία με την Tavira.

Στις 10 Μαρτίου 2013 το Διοικητικό Συμβούλιο του Μανιατακείου Ιδρύματος αποφάσισε την οικονομική συμμετοχή του Ιδρύματος, σε συνεργασία με το Δήμο Πύλου-Νέστορος, στις μελέτες αποκατάστασης των ζημιών που έχει υποστεί το Κάστρο της Κορώνης.

Συγκεκριμένα το Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος συνήλθε στην Κορώνη και αποφάσισε να χρηματοδοτήσει την υποβρύχια αρχαιολογική έρευνα πέριξ του Κάστρου της Κορώνης και του αντίστοιχου ακρωτηρίου που πραγματοποίησε η Εφορεία Ενάλιων Αρχαιοτήτων και που αφορούσε στην διαπίστωση, καταγραφή, τεκμηρίωση και αποτύπωση των αρχαιοτήτων στον ενάλιο χώρο του κάστρου. Επικεφαλής στην έρευνα ήταν η Προϊσταμένη της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων κα Αγγελική Σίμωση, ενώ στην έρευνα συμμετείχε η δύτρια αρχαιολόγος Καίτη Ταγωνίδου.

Ιούνιος 2014: Φιλοξενία κλιμακίου από το National Geographic στην Κορώνη προκειμένου να κάνουν αφιέρωμα στην Εμβληματική Κοινότητα.
Το Μανιατάκειον Ίδρυμα, σε συνεργασία με το Γραφείο Ε.Ο.Τ. Ιταλίας, έκανε τις απαραίτητες προπαρασκευαστικές ενέργειες προκειμένου να φιλοξενηθεί κλιμάκιο του National Geographic στην Κορώνη την περίοδο 14-21 Ιουνίου 2014. Ο δημοσιογράφος Antonio Politano και η γεωγράφος Elena Ceccarelli του National Geographic, ταξίδεψαν στην Κορώνη προκειμένου να κάνουν αφιέρωμα στην Εμβληματική Κοινότητα. Το αφιέρωμα ενσωματώθηκε σε ένα ευρύ ρεπορτάζ σχετικό με τις τέσσερις Εμβληματικές Κοινότητες των χωρών που υποστήριξαν την πρόταση υποψηφιότητας της Μεσογειακής Διατροφής στους παγκόσμιους θησαυρούς της UNESCO στο τεύχος Μαΐου 2015.

Ο δημοσιογράφος και η γεωγράφος ακολούθησαν το πρόγραμμα που προετοίμασε το Μανιατάκειον Ίδρυμα και η Αντιδήμαρχος Πύλου-Νέστορος Πελαγία Λευτάκη ώστε να «ψηλαφίσουν» το διατροφικό πολιτισμό της πρέσβειρας της Μεσογειακής Διατροφής. Το πρόγραμμα περιλάμβανε ψάρεμα αστακών, γνωριμία με τα μεσσηνιακά βότανα, επίσκεψη στο παραδοσιακό ελαιοτριβείο-μουσείο στο Χαρακοπιό και στον υπεραιωνόβιο ελαιώνα του Αγίου Μάρκου, γνωριμία με τα προϊόντα που παράγονται στις εγκαταστάσεις της εργοστασιακής μονάδας Κ. Παπαδημητρίου στη Θουρεία, γευσιγνωσία μοναστηριακής διατροφής στο Μοναστήρι του Τίμιου Σταυρού στην Κορώνη, παρακολούθηση του δρώμενου «σίτος» από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Γλυφάδας στη Γλυφάδα, γευσιγνωσία παραδοσιακών φαγητών στο Κτήμα Μανιατάκη κ.α.
Παράλληλα το Μανιατάκειο συμμετέχει ενεργά στον σύγχρονο διαπολιτισμικό διάλογο αξιοποιώντας την ιστορική μνήμη της ελληνικής διασποράς και εστιάζοντας στο κομμάτι της το προερχόμενο από την Κορώνη και Μεθώνη.

5 Ιουνίου 2015 συμμετοχή του Μανιατακείου Ιδρύματος στην Έκθεση «Οι Έλληνες στην Καμπανία: 500 χρόνια Ιστορίας» και 26 Ιουνίου 2015 συμμετοχή στην ομότιτλη Ημερίδα.

Ο Πρόεδρος και η Αντιπρόεδρος του Ιδρύματος ταξίδεψαν στη Νάπολη προκειμένου να παραστούν στα εγκαίνια της Έκθεσης «Οι Έλληνες στην Καμπανία: 500 χρόνια Ιστορίας». Ήταν η πρώτη φορά που παρουσιάστηκε η ιστορία των Ελλήνων της Νάπολης και της Καμπανίας, χάρη στη συνεργασία μεταξύ του Εθνικού Αρχείου της Νάπολης, της Ελληνικής Κοινότητας Νεαπόλεως και Καμπανίας, της Ομοσπονδίας Ελληνικών Κοινοτήτων και Αδελφοτήτων Ιταλίας και του Ιδιωτικού Αρχείου Τυπάλδου.
Πρόκειται για την ιστορία του παροικιακού Ελληνισμού της Νάπολης και της Νότιας Ιταλίας, μια από τις πιο σημαντικές σελίδες στη διαχρονική πορεία του Νεώτερου Ελληνισμού, αλλά και της ιστορίας της Κορώνης και της Μεθώνης. Συγκεκριμένα την περίοδο 1532-1534, 8.000 Έλληνες είχαν βρει φιλόξενη υποδοχή στην Νότια Ιταλία, όταν ο Γενουάτης ναύαρχος Αντρέα Ντόρια, με διαταγή του Καρόλου του Ε΄, είχε εκκενώσει την Κορώνη, τη Μεθώνη και την Πάτρα προκειμένου οι κάτοικοί τους να αποφύγουν τα αντίποινα των Τούρκων. Από αυτούς 5.000 κυρίως Κορωναίοι εγκαταστάθηκαν στη Νάπολη, άλλοι βρήκαν άσυλο και τύχη στη Μεσσήνη της Σικελίας, στη Μπαρλέττα της Απουλίας και σε άλλες περιοχές της Καλαβρίας.

Η έκθεση εμπλουτίστηκε με εκδόσεις του Μανιατακείου Ιδρύματος που συμπεριλάμβαναν: α) τα βιβλία του Καθηγητή ιστορίας Andrea Nanetti που αφορούν στην ιστορία της Κορώνης κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας (1207-1500). Τα εν λόγω βιβλία είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας του Μανιατακείου Ιδρύματος με το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, β) το βιβλίο «Κορώνη, η προσωπογραφία μιας πολιτείας» του Καθηγητή Φώτη Λίτσα, γ) τη «Χριστιανική Μεσσηνία: μνημεία και ιστορία της Ιεράς Μητροπόλεως Μεσσηνίας», δ) τα Πρακτικά του 1ου Διεθνούς Συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα και Κορώνη στις 2-5 Ιουλίου 2009 με τίτλο «Ιστορική Μνήμη και Οικονομική Ανάπτυξη» και ε) μια σειρά από τα Μεσσηνιακά Χρονικά του εκδότη Χρ. Ρέππα. Οι εν λόγω εκδόσεις συμπεριλήφθηκαν στις προθήκες των Κρατικών Αρχείων της Νάπολης, αποτελώντας τμήμα του σπάνιου αρχειακού τους υλικού, αφυπνίζοντας την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και την προώθηση των ιστορικών δεσμών των λαών της Ελλάδας και της Ιταλίας.

Στις 26 Ιουνίου 2015 η Ελένη Ταγωνίδη Μανιατάκη μίλησε για τα 500 χρόνια παρουσίας των Κορωναίων στην Νάπολη, τονίζοντας ότι η Ημερίδα αποτελεί μεγάλη τιμή και δικαίωση για τους Έλληνες της Διασποράς, για την προσφορά τους στο Ιταλικό γίγνεσθαι και τιμή για την πατρίδα. Εντόπισε τα κοινά χαρακτηριστικά αλλά και τις διαφορές μεταξύ των 2 λαών. Τέλος, επεσήμανε ότι η έρευνα των ιστορικών γεγονότων αποκτά μεγίστη σημασία όταν ωθεί τον αναγνώστη να ατενίζει πέραν των συμβάντων της εποχής και να διακρίνει τον αποφασιστικό ρόλο που έπαιξαν οι επιλογές αξιών στη βελτίωση των σχέσεων και την εξέλιξη της ανθρωπότητας. Στην εν λόγω Ημερίδα συμμετείχε και ο Δήμαρχος Πύλου-Νέστορος και Α’ Αντιπρόεδρος ΚΕΔΕ, Δημήτρης Καφαντάρης, τόνισε τη σημαντική προσφορά των Ελλήνων της διασποράς στον πολιτισμό, καθώς και τις στενές σχέσεις που αναπτύχθηκαν μεταξύ Ελλήνων και Ιταλών, ενώ ο Γιώργος Πατούλης, πρόεδρος της ΚΕΔΕ, υπογράμμισε ότι «η γλώσσα μας είναι η ταυτότητά μας και πρέπει να την κρατήσουμε ζωντανή σε κάθε γωνιά που ζουν και δημιουργούν Έλληνες».
Ήδη συνεργάζεται με την Ελληνική Κοινότητα Νεαπόλεως και Καμπανίας, τη Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού, τον Δήμο Πύλου-Νέστορος, τον Δήμο Napoli και τον Δήμο Brindisi Montagna για τη διοργάνωση του Διεθνούς Επιστημονικού Συμποσίου με θέμα «Η Διασπορά των Κορωναίων στη Νότια Ιταλία: Νέες Προσεγγίσεις» που θα πραγματοποιηθεί τον Ιούνιο του 2018 στην Κορώνη.

Το 2018 συμπληρώνονται 500 χρόνια από την ίδρυμα της Εκκλησίας της διασπορικής εστίας των Ελλήνων στη Νάπολη της Ιταλίας. Η επέτειος των 500 χρόνων και η αύξηση των μελετών είναι παράγοντες που επιτρέπουν το εγχείρημα μιας συνολικής θεώρησης και συζήτησης για τη διασπορά των Κορωναίων στη Νότια Ιταλία, με θεματικές: 1) Η διασπορά του Ελληνισμού μετά την άλωση της Κων/πολης, 2) Η έξοδος των Κορωναίων, 3) Πολιτισμικές δράσεις των διασπορικών εστιών, 4) Ερμηνευτικά σχήματα και ιστοριογραφικές οπτικές για τη διασπορά των Κορωναίων, 5) Διαπολιτισμικές διαστάσεις της διασποράς των Κορωναίων και 6) Η διαχρονική δυναμική παρουσία του Ελληνισμού της Καμπανίας.

Συνεργάζεται με την AHEPA (American Hellenic Educational Progressive Association), τον Δήμο Πύλου-Νέστορος και τον Δήμο Αγίου Αυγουστίνου Φλόριντας για την πραγματοποίηση αδελφοποίησης μεταξύ της Κορώνης και του Αγίου Αυγουστίνου. Ο Άγιος Αυγουστίνος θεωρείται η παλαιότερη πόλη των Ηνωμένων Πολιτειών στην οποία αποβιβάστηκαν το 1768 οι πρώτοι Έλληνες μετανάστες στην Αμερική, προσπαθώντας να γλυτώσουν από τον τουρκικό ζυγό. Οι περισσότεροι εξ αυτών προέρχονταν από την Κορώνη Μεσσηνίας. Το 1773 ο Ιωάννης Γιαννόπουλος έχτισε το πρώτο ελληνικό σχολείο, που έμελλε να είναι το πρώτο σχολείο του αμερικανικού κράτους..
Παράλληλα το Μανιατάκειο αξιοποιεί και στηρίζει τις σύγχρονες τεχνολογίες και την επιχειρηματική καινοτομία σε μια θαυμαστή ισορροπία του χθες και του αύριο
Οκτώβριος 2013-Σεπτέμβριος 2015: Το Ίδρυμα συμμετείχε ως εταίρος στο Ευρωπαϊκό Έργο «ST-ART APP: Δημιουργία Διαδραστικού Χώρου Μάθησης Για Την Ανάπτυξη Επιχειρηματικών Δεξιοτήτων στον Τομέα του Πολιτιστικού Κεφαλαίου και της Κληρονομιάς». Το εν λόγω Έργο απευθυνόταν κυρίως σε νέους με στόχο την ανάπτυξη των επιχειρηματικών και αυτό-απασχολούμενων προσόντων στον τομέα των πολιτιστικών και δημιουργικών επιχειρήσεων. Και βασίστηκε σε μια πλατιά συνεργασία όλων των φορέων της περιοχής.

Σεπτέμβριος 2015-Αύγουστος 2018: Το Ίδρυμα συμμετέχει ως εταίρος στο Ευρωπαϊκό Έργο «InHeriT: Προαγωγή της Πολιτιστικής Κληρονομιάς Ως Πηγή Βιώσιμης Ανάπτυξης», με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με την οικονομική και κοινωνική αξία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και τον καίριο ρόλο της στη δημιουργία τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης. Πρόκειται για ένα τριετές διεθνές διεπιστημονικό πρόγραμμα που αποσκοπεί στην προαγωγή της ιδέας ότι η πολιτιστική κληρονομιά γενικά και η αρχιτεκτονική κληρονομιά ιδιαίτερα, εμπεριέχει μια κρίσιμη οικονομική αξία που θα μπορούσε να προσφέρει δυναμικά στη βιώσιμη περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη, κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά. 7 εταίροι από 4 χώρες συνεργαζόμαστε για την υλοποίηση του Έργου, το οποίο αναπτύσσεται με βάση τις ακόλουθες ενότητες δράσης: 1) Πνευματικά Προϊόντα που αναπτύσσονται από τους εταίρους με στόχο τη θεωρητική πλαισίωση και αναφορά του έργου καθώς και την επικοινωνία με το ευρύτερο κοινό, 2) Εκδηλώσεις Επιμόρφωσης/ Εκπαίδευσης με στόχο την μεταφορά και εμπέδωση του σχετικού θεωρητικού πλαισίου, των βέλτιστων διεθνών πρακτικών και μεθόδων καθώς και την παραγωγή ιδεών άμεσα συσχετισμένων με το τοπικό πλαίσιο των περιοχών μελέτης και 3) Εκδηλώσεις Διάδοσης, προβολής και διάχυσης των πνευματικών προϊόντων του έργου που θα λειτουργήσουν πολλαπλασιαστικά ως προς το βαθμό κοινωνικής εγγραφής των αποτελεσμάτων του έργου, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα, τη μελλοντική του βιωσιμότητα.

Στο πλαίσιο του InHeriT, το Μανιατάκειον Ίδρυμα σε συνεργασία με το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών και τον καθηγητή Γεώργιο Μέργο διοργάνωσαν Διεθνές Συνέδριο με τίτλο «Η Πολιτιστική Κληρονομιά ως Οικονομική και Κοινωνική Αξία: Οικονομικά Οφέλη, Κοινωνική Ευκαιρίες και Προκλήσεις της Πολιτιστικής Κληρονομιάς για την Αειφόρο Ανάπτυξη» στις 11-13 Μαΐου 2016 στο Κέντρο Βιώσιμης Επιχειρηματικότητας, Εξέλιξη, του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς, στο Καστρί.

Επιπλέον να σημειωθεί ότι το Ίδρυμα πραγματοποίησε πριν τα Χριστούγεννα έρευνα κοινής γνώμης στην πολιτιστική επικράτεια της Μεσσηνίας (η οποία θα αποτελέσει αντικείμενο επεξεργασίας από το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών) με σκοπό την αποτύπωση της αντίληψης που υπάρχει για το αν τα μνημεία της πολιτιστικής κληρονομιάς έχουν οικονομική αξία. Αυτή την περίοδο συλλέγει στοιχεία για το τοπικό αναπτυξιακό και πολιτισμικό πλαίσιο, τις δυνατότητες και τις προκλήσεις που υπάρχουν στη Μεσσηνία, με στόχο τη συγκεκριμενοποίηση του εκπαιδευτικού υλικού των σεμιναρίων που θα διεξαχθούν κατά τη διάρκεια του Προγράμματος.

Συνεργασία με το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.
Το Μανιατάκειον Ίδρυμα συνεργάζεται με το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών –μια συνεργασία που έχει ξεκινήσει από το 2008- για την έκδοση του δίγλωσσου βιβλίου του καθηγητή A. Nanetti με τίτλο «Στις απαρχές του Κράτους της Θάλασσας της Βενετίας. Κορώνη και Μεθώνη 1204-1209: Από περιφερειακά Βυζαντινά λιμάνια σε Βενετικές βάσεις στρατηγικής σημασίας» / “At the origins of the Venetian Sea State. Coron and Modon 1204-1209: From peripheral Byzantine ports to strategic Venetian bases”. Έτσι, συμπληρώνεται μια σειρά βιβλίων του ιδίου συγγραφέα, που συμβάλλουν στην προώθηση της γνώσης της ιστορίας των εν λόγω Μεσσηνιακών καστροπολιτειών, στη διάσωση της πολιτιστικής τους κληρονομιάς και τη μεταλαμπάδευσή της στις νεότερες γενιές.
2011-… Συνεργασία με το Φεστιβάλ Τεχνών Κορώνης.

Το Μανιατάκειον Ίδρυμα πιστό στους στόχους του, αντιμετωπίζει τον πολιτισμό ως κοινωνικό αγαθό, στηρίζει τις ποιοτικές πολιτιστικές εκδηλώσεις, συνεργάζεται και ενθαρρύνει τον ουσιαστικό διάλογο με πολιτιστικούς φορείς που προάγουν την καλλιτεχνική έκφραση μέσω της δημιουργίας. Για το λόγο αυτό από το 2011 συνεργάζεται με το Φεστιβάλ Τεχνών Κορώνης, φιλοξενώντας στους εκθεσιακούς του χώρους στην Κορώνη εκθέσεις ζωγραφικής και χαρακτικής και σύγχρονης εικαστικής δημιουργίας καθώς και σε συναυλίες κλασσικής μουσικής που πραγματοποιούνται στον προαύλιο χώρο της Παναγίας Ελεήστριας.
5 χρόνια μετά τη σύστασή του το Φεστιβάλ Τεχνών Κορώνης να γίνει θεσμός και πόλος πνευματικής κινητοποίησης και υλοποίησης συνεχών πολιτιστικών παρεμβάσεων στην τοπική κοινωνία και το Μανιατάκειον Ίδρυμα συνδράμει όλες εκείνες τις πρωτοβουλίες που έχουν επίκεντρο τους πολίτες και την παραγωγή υψηλής ποιότητας πολιτιστικών αγαθών σε όλες τις μορφές τέχνης.

Και η πορεία προς το μέλλον συνεχίζεται σταθερά με γνώση, σοφία αλλά δυναμισμό και τόλμη.
Θα ήθελα να κλείσω με μια συμβολική φράση που αποτυπώνει την ιστορική μνήμη και την ιστορικά διαπολιτισμική ταυτότητα της περιοχής της Κορώνης.

Στους ναυτικούς χάρτες τους οι Βενετοί θαλασσοπόροι της Γαληνοτάτης Ενετικής Αυτοκρατορίας, έγραφαν πάντα για αυτή τη θάλασσα στο κάτω μέρος του Αιγαίου τη φράση: "navigare con Sapienza" που σημαίνει «να πλοηγήστε με σύνεση» η λέξη Sapienza «έπεφτε» πάντα πάνω στο νησάκι σε σχήμα καρδιάς , έτσι το νησί της καρδιάς μας πήρε το όνομα Σαπιέντζα δηλαδή σύνεση , αυτά που απαιτούν οι καιροί μας… καρδιά και σύνεση όπως ακριβώς πλοηγείται μέχρι τώρα το Μανιατάκειο και του εύχομαι να συνεχίσει πάντα έτσι με καρδιά και σύνεση.

Ευχαριστώ πολύ

* Ευγενία Π. Μπιτσάνη

Καθηγήτρια του ΤΕΙ Πελοποννήσου, πολιτικός επιστήμονας διδάκτορας πολιτιστικής πολιτικής και διοίκησης με ειδίκευση σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο και με μεταδιδακτορική έρευνα στο πεδίο της θεσμικής και αναπτυξιακής διάστασης του πολιτισμού και των διαπολιτισμικών σχέσεων.
Εμπειρογνώμονας πολιτιστικής πολιτικής, και διαπολιτισμικού διαλόγου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει διευθύνει πολλά ερευνητικά και επιχειρησιακά διεθνή και ευρωπαϊκά προγράμματα στον τομέα του πολιτισμού και της κοινωνικής πολιτικής όπως(EUROMED HERITAGE, CULTURE 2006, EQUAL, LEADERII , LEADER PLUS, URBAN κλπ). Έχει δημοσιεύσει πλήθος άρθρων σε διεθνή έγκυρα επιστημονικά περιοδικά γύρω από τα ζητήματα αυτά . Είναι συγγραφέας δε των βιβλίων : «Πολιτισμική Διαχείριση και Περιφερειακή ανάπτυξη. Σχεδιασμός πολιτιστικής πολιτικής και πολιτιστικού προϊόντος» και «Διοίκηση Ανθρωπίνων Πόρων: Ζητήματα και σύγχρονες προσεγγίσεις στη θεωρία της οργανωσιακής και διοικητικής συμπεριφοράς», «Η ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας στον τομέα του πολιτισμού. Μία εναλλακτική πρόταση περιφερειακής ανάπτυξης» καθώς και της μονογραφίας, Intercultural City Identity” and “Human Intercultural Cities” (H.I.C) A Conceptual Model for the Social Cohesion of Modern and Post-Modern Cities.